ထားဝယ္သားနွင္ ့နယ္ခ်ဲ ့ဆန္ ့က်င္ေရးစိတ္ဓာတ္

by က်ေနာ္ အမုန္းဆံုး က်ေနာ္ ေဖ့စ္ဘုတ္မွျပန္လည္ကူးယူေ၀မွ်သည္။

 

ထားဝယ္သားတုိ ့သည္ သတၱိရွိၾက၏၊ ရဲရင့္ၾက၏၊ သစၥာရွိၾက၏၊ ရိုးသားေျဖာင့္မတ္ၾက၏၊ တာဝန္ေက်ပြန္ၾက၏၊ ထုိမွ်မက လြတ္လပ္ေရးကိုျမတ္နိုးၾကသည္။
ထို ့ေၾကာင့္ပင္ ျမန္မာဘုရင္မ်ား၏ ကိုယ္ရံေတာ္အျဖစ္ ေတာင္ထားဝယ္ဗုိလ္၊ ေျမာက္ထားဝယ္ဗိုလ္ ဟု တပ္ဗိုလ္မ်ားခန္ ့ထားခဲ ့ၾကသည္။

ထားဝယ္သားတုိ ့၏ လြတ္လပ္ေရးျမတ္နုိးစိတ္မွာ ၁၈၂၄ ခုႏွစ္ အဂၤလိပ္ ပထမက်ဴးေက်ာ္စစ္ အခါကပင္ စတင္ခဲ ့သည္။ထားဝယ္ျမိဳ ့ကို သိမ္းေသာ ျဗိတိသွ်တပ္အား ျမိဳ ့ဝန္ဦးေရႊလုပ္ကျပန္တုိက္ရာတြင္ သစၥာေဖါက္ ေမာင္တာ ေၾကာင့္ ဦးေရႊလုပ္ က်ဆံုးခဲ ့ရသည္။ သို ့ေသာ္ ထိုေမာင္တာကပင္လွ်င္ ၁၈၂၆ ခုႏွစ္၊ၾသဂုတ္လ ၉ ရက္မွ ၁၅ ရက္အထိ တစ္ပတ္ၾကာ နယ္ခ်ဲ ့အားေတာ္လွန္တိုက္ခုိက္မႈကို အစျပဳခဲ ့ေၾကာင္း မွတ္တမ္းမွတ္ရာ မ်ားကို ေလ့လာေတြ ့ရွိခဲ ့ရသည္။

၁၈၂၄ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ ၈ ရက္ ေန ့တြင္ ကာနယ္ မုိင္းလစ္ဦးစီးေသာ အဂၤလိပ္တပ္မ်ား ထားဝယ္ျမိဳ ့ကို အလြယ္တကူသိမ္းယူနုိင္ခဲ ့ျခင္းျဖစ္သည္။

ပထမဦးဆံုး ေတာ္လွန္ပုန္ကန္ျခင္း

     ၁၈၂၆ ခုႏွစ္၊ၾသဂုတ္လ ၉ ရက္ ေန ့မွစ ၁၅ ရက္ေန ့အထိ တစ္ပါတ္ၾကာတုိက္ပဲြကို ထားဝယ္မ်ိဳးခ်စ္ေသြးေသာက္တုိ ့က အဂၤလိပ္တပ္အား ေတာ္လွန္ပုန္ကန္ၾကရာ ေတာ္လွန္ေရးရက္ပိုင္းအတြင္း မိုးသည္းထန္စြာရြာသြန္းေနသျဖင့္ လက္နက္ပစ္ပတ္ရာ၌ ခရီးမေရာက္ အခက္ခဲရွိေနျခင္း၊ သေဘၤာဆိပ္ရပ္ရွိ စစ္တန္းလ်ားအား အနီးကပ္တုိက္ခိုက္မီးရႈိ ့ေသာ္လည္း မိုးရြာသြန္းေနသျဖင့္ မီးမေလာင္ျခင္း၊ ေတာ္လွန္ေရး ေခါင္းေဆာင္ ေမာင္တာ က်ဆံုးျခင္းစေသာ အေၾကာင္းမ်ားေၾကာင့္ ေတာ္လွန္ေရးအေရးေတာ္ပံု ရံႈးနိမ့္ခဲ ့ရေလသည္။

သူပုန္ငနီ

        ၁၈၈၇ ခုႏွစ္တြင္ သူပုန္ငနီ သည္ နယ္ခ်ဲ ့ဆန္ ့က်င္ေရးတုိက္ပဲြကို ထားဝယ္မ်ိဳးခ်စ္ေသြးေသာက္ ၆၀ ေက်ာ္တုိ ့စုစည္း၍ ကလိန္ေအာင္ကင္းတပ္၊ လက္ဝဲကြ်န္းကင္းတပ္မ်ားကို တိုက္ခိုက္လုယူ မီးရႈိ ့ဖ်က္ဆီးျခင္း၊ ရဲဝန္ထမ္းမ်ားအား တုိက္ခိုက္သတ္ျဖတ္ျခင္းျဖင့္ ေတာ္လွန္ခဲ ့သည္။

ထားဝယ္ျမိဳ ့ရဲကင္းစခန္းသည္ပင္လွ်င္ လံုျခံဳမႈမရွိဘဲ သူပုန္ငနီ၏ ရန္ကို တထိတ္တလန္ ့ျဖစ္ေနၾကရသည္၊ သူပုန္ငနီအား အရွင္ဖမ္းေပးနုိင္လွ်င္ ဆိုေတာ္ေငြ  ၅၀၀ က်ပ္၊ အေသဖမ္းေပးနုိင္လွ်င္ ဆုေတာ္ေငြ ၃၀၀ က်ပ္ဟုေၾကျငာခ်က္ထုတ္ျပန္ခဲ ့ၾကသည္။

မိေခ်ာင္းေလွာင္ရြာသား ဒုတိယေတာအုပ္ ေဆးနီ ၏သစၥာေဖာက္သတင္းေပးမႈေၾကာင့္ ေသြးေဆးကန္ေက်ာင္းအနီးတြင္ ဝိုင္းမိျပီး သူပုန္ငနီသည္ ရဲတပ္သား ၃ ဦးကို က်ဆံုးေစျပီး အဖမ္းခံခဲ ့ရေလသည္။ ေသြးေသာက္ ၂ ဦးလည္းက်ဆံုးခဲ ့ရသည္။ သူပုန္ငနီအား ထားဝယ္ျမိဳ ့မေစ်းၾကီး၌ ၾကိဳးေပးသတ္ေစခဲ ့ေလသည္။

သူပုန္ငနီအား ၾကိဳးေပးသတ္သည့္ေန ့၌ပင္ ထားဝယ္ျမိဳ ့သို ့ပို ့ထားျခင္းခံရေသာ ဆင္ျဖဴမရွင္ မိဖုရားေခါင္ၾကီးႏွင့္ သမီးေတာ္ စုဖုရားၾကီးတို ့အား ရန္ကုန္သို ့သေဘၤာျဖင့္ျပန္လည္ပို ့ေဆာင္ေစခဲ ့ေလသည္။ သူပုန္ငနီ၏ နယ္ခ်ဲ ့ဆန္ ့က်င္ေတာ္လွန္ေရးတုိက္ပြဲ၌ မိဖုရားေခါင္ၾကီး၏ အားေပးကူညီဆက္သြယ္မႈရွိသည္ဟု အာဏာပိုင္တုိက ယူဆထားၾကသျဖင့္ ယခုကဲ့သို ့ထားဝယ္ျမိဳ ့တြင္မထားရဲေတာ့ဘဲ၊ ရန္ကုန္ျမိဳ ့မွ တဆင္ ့ မဒရပ္ ၊ရတနာဂီရိ သို ့ပို လုိက္ျခင္းျဖစ္သည္။

နန္းတြင္း၌ တန္းခိုးအာဏာရွိေသာ ဆင္ျဖဴမရွင္ မိဖုရားေခါင္ၾကီးနွင့္ စုဖုရားၾကီးတုိ ့အား ထီးရိပ္နန္းရိပ္ ႏွင့္ေဝးရာ ထားဝယ္ျမိဳ ့သို ့ပို ့ထားျခင္းျဖစ္သည္၊ ေတာ္လွန္ပုန္ကန္မႈမျပဳနုိင္ရန္ စီမံခ်က္တစ္ခုပင္ျဖစ္သည္။


ေတာ္လွန္ေရးေခါင္းေဆာင္ဦးနီ

၁၈၈၅ ခုႏွစ္ အဂၤလိပ္ျမန္မာတတိယစစ္ပဲြအျပီး၌ တစ္ျပည္လံုးတြင္ သူ ့ကြ်န္မခံေတာ္လွန္ပုန္ကန္မႈျပဳေနၾကသည့္အခ်ိန္ ထားဝယ္နယ္ေျမမွလည္း သူ ့ကြ်န္မခံစြန္ ့စားေတာ္လွန္ခဲ ့သည့္ ေတာ္လွန္ေရးေခါင္းေဆာင္ၾကီး ဦးနီ ကို ကိုလိုနီနယ္ခ်ဲ ့အာဏာပိုင္တို ့က သူပုန္ဟု စြပ္စဲြ၍ လူျမင္ကြင္းတြင္ ၾကိဳစင္တင္ သတ္ျဖတ္ႏွိပ္ကြပ္ခဲ ့ၾကေလးသည္။ 

( ထားဝယ္ေရးရာမွတ္တမ္းပေဒသာ- ရတနာ( ထားဝယ္) မွ ေကာက္နႈတ္ေဖၚျပပါသည္)

ဤသို ့ျဖင္ ့

၁ ။ ေမာင္တာ
၂ ။ သုူပုန္ငနီ ( ထားဝယ္ျမိဳ ့မေစ်းၾကီး၌ၾကိဳးေပးခံရ)
၃ ။ ဦးနီ ( ေတာ္လွန္ေရးေခါင္းေဆာင္ၾကီး-  သူပုန္ဟု စြပ္စဲြျပီး လူျမင္ကြင္း၌ ၾကိဳးစင္တင္ခံရ)
ထားဝယ္အာဇာနည္ ( ၃ ) ဦး ဆိုလွ်င္မွားႏိုင္မည္မထင္၊

ျဖည့္စြက္ခ်က္၊

ျမန္မာသကၠရာဇ္

၁၁၁၅ ခုႏွစ္ ၊ ဦးေအာင္ေဇယ်  ကုန္းေဘာင္ေခတ္တည္။  ( ၾသဥေအာ္မည္ ၊ ကုန္းေဘာင္တည္)
၁၁၁၆ ခုႏွစ္၊ မင္းနဲလွ ၊ ေအာင္သာဝတီ ( ထားဝယ္ျမိဳ ့ေဟာင္းတည္) ( ၾသဥေအာ္သည္၊ ထားဝယ္တည္)


အဂၤလိပ္ခုႏွစ္

၁၈၂၄- ၁၈၂၆ -အဂ္လိပ္ ပထမက်ဴးေက်ာ္စစ္
၁၈၅၂- ဒုတိယက်ဴးေက်ာ္စစ္
၁၈၈၅-၁၉၀၆ - တတိယက်ဴေက်ာ္စစ္
၁၈၈၅- သီေပါမင္းပါေတာ္မူျပီး ကုန္ေဘာင္မင္းဆက္ျပတ္၊ ျမန္မာမင္းဆက္ျပတ္၊
၁၉၁၄-၁၉၁၈- ပထမကမၻာစစ္ျဖစ္
၁၉၃၉-၁၉၄၅- ဒုတိယ ကမၻာစစ္ျဖစ္။